Μυωπία

Η μυωπία μπορεί να διαχωριστεί σε απλή ή σχολική μυωπία (school myopia) και στην προϊούσα, παθολογική ή κακοήθη μυωπία (malignant myopia) μία υψηλού επιπέδου μυωπία (-10 διοπτρίες ή και περισσότερο) που συνοδεύεται από εκφυλιστικές μεταβολές που συμβαίνουν στο εσωτερικό τμήμα του βολβού του ματιού (μυωπική ωχροπάθεια). Διακρίνουμε ακόμη την απλή μυωπία του νεαρού ενήλικα (college myopia) που αφορά σε άτομα που η μυωπία έχει μια μικρή τάση αύξησης ακόμα και κατά την τρίτη δεκαετία της ζωής τους.

Τα ποσοστά της μυωπίας κυμαίνονται στο 17-25% του γενικού πληθυσμού. Υπάρχουν μεγάλες φυλετικές διαφορές, στην Ασία η συχνότητα ξεπερνάει το 40% του γενικού πληθυσμού (και φτάνει μέχρι και το 80% στους φοιτητές). Άνδρες και γυναίκες προσβάλλονται εξίσου. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) αναδεικνύει την μυωπία σαν Πανδημία, αφού σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη αφορά πλέον στο 80-90% των νέων κάτω απ’ την ηλικία των 30 ετών.

• Η ηλικία έναρξης της μυωπίας συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία μεταξύ 8 και 14 ετών. Συνήθως επηρεάζει και τα δύο μάτια με παρόμοιο τρόπο. Η μυωπία εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση κατά την περίοδο της ανάπτυξης και συνήθως σταθεροποιείται στην ενηλικίωση.
• Σταθεροποίηση μυωπίας. Η μυωπία μπορεί να σταθεροποιηθεί κάποια στιγμή στην εφηβεία, αν και τις περισσότερες φορές υπάρχει μικρή αλλά σημαντική τάση περαιτέρω αύξησης μέχρι την ενηλικίωση μας στα 18-21 έτη.
• Η διάγνωση της μυωπίας μπορεί να γίνει μέσω προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου στα παιδιά ή από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι παρατηρούν τους μαθητές του σχολείου να μην μπορούν να δουν τα γράμματα στον πίνακα. Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να παραπονούνται για δυσκολία να δουν μακρινά αντικείμενα. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με την εκτέλεση μιας εξέτασης διάθλασης από τον οφθαλμίατρο.

Στην αιτιολογία της μυωπίας εμπλέκονται τόσο γενετικοί όσο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να υποστηρίξουν μια γενετική αιτιολογία της μυωπίας. Υπάρχουν επίσης, πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν τη συσχέτιση μεταξύ μυωπίας και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ωστόσο, η πραγματική αιτιότητα αυτών των περιβαλλοντικών παραγόντων είναι δύσκολο να εξακριβωθεί επακριβώς. Η πιθανότητα είναι ότι η αιτιολογία της μυωπίας είναι πολυπαραγοντική, με μερικές περιπτώσεις να έχουν μία ιδιαίτερα ισχυρή γενετική συνιστώσα.

Γενετικοί παράγοντες

• Η μυωπία είναι πολλές φορές κληρονομική δηλαδή γενετικά προκαθορισμένη στο γονιδίωμα μας (DNA). Έχει παρατηρηθεί ότι ομοζυγωτικοί δίδυμοι παρουσιάζουν πανομοιότυπες διαθλάσεις.
• Η σημαντική διαφορά συχνότητας εμφάνισης μυωπίας σε διαφορετικές εθνικές ομάδες υποδεικνύει τη σημασία των γενετικών παραγόντων.
• Τα παιδιά από μυωπικούς γονείς τείνουν να έχουν μακρύτερα μάτια, ακόμη και πριν την ανάπτυξη της μυωπίας.
• Το γονίδιο της μυωπίας έχει εντοπιστεί σε συγκεκριμένες οικογένειες.
• Μελέτες σε πληθυσμό νεαρών ενηλίκων στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Δανία συγκρίνοντας γενετικούς και περιβαλλοντικούς παραγόντες, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπήρχε υψηλή κληρονομικότητα της οφθαλμικής διάθλασης και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις δεν ήταν σημαντικές.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

• Η κοντινή εργασία έχει έντονα ενοχοποιηθεί στην αιτιολογία και εξέλιξη της μυωπίας. Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν εντοπίσει υψηλότερα ποσοστά μυωπίας και εξέλιξης μεταξύ των φοιτητών και σχετίζονται με το χρονικό διάστημα των σπουδών. Επίσης, επαγγέλματα που απαιτούν εντατική στενή εργασία έχουν συσχετιστεί με την ανάπτυξη και την εξέλιξη της μυωπίας. Όπως αναφέρθηκε όμως, η σχέση δεν ισοδυναμεί με την αιτιότητα.
• Νέοι ενήλικες που ζουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα φωτισμού π.χ. οδήγηση τη νύχτα, παρουσιάζουν μια φυσιολογική «νυχτερινή μυωπία». Αυτό το φαινόμενο έχει αναγνωριστεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια και είναι γνωστό ότι μπορεί να οδηγήσει σε έως και 1 διοπτρία μυωπικής αλλαγής. Το φαινόμενο εξαφανίζεται όταν ο κανονικός φωτισμός αποκατασταθεί.

• Η εξέλιξη της μυωπίας είναι τυπικά ταχεία στις νεότερες ηλικίες, αλλά η ηλικία έναρξης, προόδου και παύσης ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των παιδιών, με μέσο ρυθμό εξέλιξης 0,5 διοπτρία (D) ανά έτος. Καθώς αυξάνεται η ηλικία, η εξέλιξη είναι μικρότερη.

Τα άτομα με μυωπία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, γλαύκωμα, θετική ανταπόκριση στα κορτικοστεροειδή (steroid responsers), και σχηματισμό πρώιμου καταρράκτη σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Η πρόγνωση για την όραση σε άτομα με υψηλή μυωπία είναι χειρότερη. Ο κίνδυνος αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς αυξάνεται με το επίπεδο της μυωπίας. Επίσης, 5-10% των ασθενών με υψηλή (κακοήθη) μυωπία αναπτύσσουν χοριοειδική νεοαγγείωση και δευτερογενώς  χοριοαμφιβληστροειδική ατροφία.

Η μυωπία διορθώνεται με:

• γυαλιά
• φακούς επαφής
• Το Laser, το οποίο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στη διόρθωση της μυωπίας, αποκαθιστώντας πλήρως την όραση και απαλλάσσοντας τον ασθενή από τα γυαλιά. Με τη χρήση excimer και femtosecond laser και τη χρήση διαφόρων τεχνικών (femto-LASIK, PRK, SMILE) επιτυγχάνουμε εξαιρετικά αποτελέσματα. Η μυωπία διορθώνεται επιπεδώνοντας τον κερατοειδή με τη χρήση LASER και καθιστώντας τον λιγότερο ισχυρό. Έτσι μετακινούμε το σημείο εστίασης προς τα πίσω για να πέσει πάνω στον αμφιβληστροειδή. Υψηλότερες μυωπίες απαιτούν μια μεγαλύτερη διόρθωση και αφαίρεση περισσότερου ιστού κερατοειδούς. Σε έναν κερατοειδή με αρκετό πάχος, το LASER μπορεί να διορθώσει αποτελεσματικά ένα ευρύ φάσμα μυωπίας έως -12.00 διοπτρίες.
• Eνδοφθάλμιες χειρουργικές επεμβάσεις με τη μορφή Clear Lens Extraction(CLE/RLE)και ενδοφθάλμια εμφυτεύματα φακικών ενδοφακών (ICL) μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις υψηλής μυωπίας.