Επιπεφυκίτιδες

Επιπεφυκίτιδα ονομάζουμε τη φλεγμονή του επιπεφυκότα, του βλεννογόνου δηλαδή που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων και την πρόσθια επιφάνεια του σκληρού χιτώνα. Η φλεγμονή αυτή προκαλεί διαστολή των αγγείων (κοκκίνισμα των ματιών) και οίδημα. Συχνά, συνοδεύεται και από εκκρίσεις, όπως τσίμπλες και δάκρυα, κυρίως μετά το πρωινό ξύπνημα.

Αρκετές φορές, παράλληλα με τον επιπεφυκότα, προσβάλλεται και ο κερατοειδής χιτώνας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η κερατοεπιπεφυκίτιδα, μια λοίμωξη συνηθέστερη στις ιογενείς και αρκετά πιο σοβαρή.

Είδη και αίτια επιπεφυκίτιδος  

Οι επιπεφυκίτιδες διαχωρίζονται ανάλογα με το αίτιο που την προκάλεσε σε:

• Ιογενή επιπεφυκίτιδα Πρόκειται για μία άκρως μεταδοτική λοίμωξη που οφείλεται σε αδενοϊό. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν υδαρείς εκκρίσεις των ματιών, ερυθρότητα, ερεθισμό, κνησμό και πόνο στα μάτια. Αρχικά μολύνεται ο ένας οφθαλμός και έπειτα από 3-4 μέρες και ο άλλος. Συνήθως διαρκεί 10-20 ημέρες και δεν απαιτείται ειδική θεραπευτική αγωγή. Της επιπεφυκίτιδος ενίοτε προηγείται μια λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού, ενώ συχνά μαζί με τα συμπτώματα από τα μάτια εμφανίζονται διογκωμένοι και επώδυνοι μικροί αδένες μπροστά από το αυτί (προωτιαίοι λεμφαδένες).
• Μικροβιακή επιπεφυκίτιδα παρουσιάζεται με ερυθρότητα του οφθαλμού και κολλώδεις εκκρίσεις (κιτρινο-πράσινου χρώματος). Συχνά, υπάρχει και ο κνησμός, αίσθημα καύσου ή ξένου σώματος, πρησμένα βλέφαρα. Συναντάται, κυρίως, σε παιδιά. Και οι δύο οφθαλμοί μολύνονται διαδοχικά. Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτοπεριοριζόμενες.
• Χλαμυδιακή επιπεφυκίτιδα (γνωστή και ως τράχωμα) εμφανίζεται σε μέρη με κακές συνθήκες υγιεινής (μη καλά χλωριωμένες πισίνες). Μεταδίδεται με την επαφή και αποτελούσε παλιότερα μία από τις κυριότερες αιτίες τύφλωσης. Η θεραπεία περιλαμβάνει τοπική και συστηματική αντιβιοτική αγωγή.
• Οι αλλεργικές επιπεφυκίτιδες οφείλονται στην αντίδραση των ματιών σε κάποιο αλλεργιογόνο παράγοντα που ερεθίζει το ανοσοποιητικό σύστημα (πχ. η γύρη, η μούχλα, διάφορα χημικά και ορισμένα φαγητά και φάρμακα). Η οξεία αλλεργική επιπεφυκίτιδα χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό, οίδημα των βλεφάρων και εκχύμωση του επιπεφυκότα, με χαρακτηριστικό την αιφνίδια έναρξη των συμπτωμάτων αυτών. Ανάμεσα στα συμπτώματα ανήκουν η έντονη φαγούρα, η ερυθρότητα των οφθαλμών, ο πόνος, η φωτοφοβία και η δακρύρροια. Αντίθετα, η χρόνια αλλεργική επιπεφυκίτιδα διαχωρίζεται στην εποχιακή (εαρινή) και την ατοπική επιπεφυκίτιδα. Η εαρινή επιπεφυκίτιδα προσβάλλει συχνότερα τα παιδιά και εμφανίζεται σε θερμά και ξηρά κλίματα, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες. Μπορεί να εμφανίζεται κάθε χρόνο την ίδια εποχή και να διαρκεί το ίδιο χρονικό διάστημα. Είναι μία νόσος που εξαρτάται από το οικογενειακό ιστορικό του ατόμου τόσο σε εποχιακές αλλεργίες, όσο και σε ατοπικές δερματίτιδες και άσθμα. Η ατοπική επιπεφυκίτιδα προσβάλλει, συνήθως, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν και εκείνα οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών ή άσθματος. Αποτελεί, ωστόσο, μία αρκετά σοβαρή νόσο που μπορεί να προκαλέσει ακόμη και σοβαρότατες βλάβες στον κερατοειδή χιτώνα. Μία άλλη μορφή αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι γνωστή ως επιπεφυκίτιδα των γιγάντιων θηλών. Αυτή δημιουργείται από τη συνεχή χρήση φακών επαφής, λόγω της ξηρότητας που αυτοί προκαλούν. Συνιστάται η χρήση τεχνητών δακρύων για την ενυδάτωση των οφθαλμών και η αποφυγή χρήσης φακών επαφής καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου. Απαραίτητο είναι ο ασθενής να περάσει σε χρήση ημερήσιων φακών επαφής.

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία ποικίλλει, ανάλογα με την αιτία πρόκλησης της επιπεφυκίτιδας, αρκεί πάντα να υπάρχει έγκριση από οφθαλμίατρο. Ο πιο άμεσος τρόπος, για να ανακουφιστεί κανείς από τα συμπτώματα, είναι να χρησιμοποιήσει κομπρέσες στα μάτια βρεγμένες με νερό ή και χαμομήλι. Στην αλλεργική  επιπεφυκίτιδα και στην ιογενή χρησιμοποιούνται κρύα επιθέματα, ενώ στην βακτηριακή λοίμωξη προτιμότερο είναι να χρησιμοποιηθούν ζεστά επιθέματα. Υπάρχουν ακόμη και μαντηλάκια μιας χρήσης, τα οποία χρησιμεύουν για το πλύσιμο των βλεφάρων και την απομάκρυνση των εκκρίσεων. Ακόμη, χορηγούνται και τεχνητά δάκρυα για την ενυδάτωση των ματιών. Απαραίτητο κρίνεται ο ασθενής να αποφεύγει τη χρήση φακών επαφής στους μολυσμένους οφθαλμούς, καθώς υπάρχει κίνδυνος επιμόλυνσης. Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς φαρμακευτική αγωγή, μόνο με την απομάκρυνση του αλλεργιογόνου που την προκαλεί, ενώ, αν τα συμπτώματα παραμένουν, αντισταμινικά σκευάσματα και τοπικά στεροειδή μπορούν να χορηγηθούν. Οι αντιβιοτικές οφθαλμικές σταγόνες (συνήθως τομπραμυκίνη, νεομυκίνη ή χλωραμφενικόλη) χρησιμοποιούνται, κυρίως, για την αντιμετώπιση των βακτηριακών λοιμώξεων και η θεραπεία διαρκεί 5 έως 7 ημέρες. Στις ιογενείς περιπτώσεις καλό θα ήταν να μην χορηγούνταν σκευάσματα, αφού η νόσος θα κάνει τον κύκλο της και θα περάσει μόνη της, μέσα σε 7-14 ημέρες. Υπάρχουν, ωστόσο, περιπτώσεις που ο θεράπων οφθαλμίατρος μπορεί να συστήσει κολλύριο με αντιβίωση και κορτιζόνη, εάν αυτό θεωρείται απαραίτητο. Η χρήση οφθαλμικών αλοιφών είναι πιο εύκολες σε βρέφη, μικρά παιδιά, αλλά και ενήλικες, θολώνοντας, όμως, την όραση για περίπου 20 λεπτά.

Πρόληψη

Η επιπεφυκίτιδα, είτε είναι βακτηριακή, είτε ιογενής, είναι μεταδοτική. Για τον λόγο αυτό, εάν πάσχετε από επιπεφυκίτιδα, θα πρέπει να τηρείτε κάποιους βασικούς κανόνες υγιεινής:

• Πλένετε τα χέρια σας συχνά, και αποφεύγετε να ακουμπάτε ή να τρίβετε με τα χέρια σας τα μάτια σας.
• Μην μοιράζεστε τις πετσέτες σας ή το μαξιλάρι σας με άλλον και πλένετε τα συγκεκριμένα αντικείμενα έπειτα από κάθε χρήση.
• Μην μοιράζεστε τα καλλυντικά σας, όπως σκιές, μάσκαρα ή eyeliners. Αντικαταστήστε τα μετά τη θεραπεία σας για να αποφύγετε την επαναμόλυνση.
• Διακόψετε τη χρήση των φακών επαφής ή αντικαταστήστε τους μετά τη θεραπεία σας.

Ειδοποιείστε και επισκεφθείτε τον γιατρό σας, όταν:

• Το κοκκίνισμα διαρκεί περισσότερο από 7 ημέρες.
• Παρουσιάζονται πυώδεις εκκρίσεις στα μάτια.
• Βλέπετε θολά.
• Έχει προσβληθεί μόνον το ένα μάτι και παρατηρείτε μικρούς αδένες μπροστά από το αυτί.