Έλκος κερατοειδούς - Μικροβιακή κερατίτιδα

Η μικροβιακή κερατίτιδα είναι μια πολύ σοβαρή μόλυνση του κερατοειδούς χιτώνα του ματιού που μπορεί να προκληθεί από μια σειρά από μη ιογενή παθογόνα και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική απώλεια της όρασης. Οι αιτιολογικοί οργανισμοί περιλαμβάνουν βακτήρια, πρωτόζωα (π.χ. ακανθαμοιβάδα) και μύκητες (ζύμες, μούχλες και μικροσπορίδια). Χαρακτηρίζεται από μία οξεία ή μέτρια έναρξη με πόνο, έντονη κοκκινίλα και ερεθισμό στον επιπεφυκότα και έλκος στον κερατοειδή με ένα φλεγμονώδες διήθημα ή απόστημα στο στρώμα του κερατοειδούς και συλλογή πύου (υπόπυον). Ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του έλκους, η όραση μπορεί να επηρεαστεί λιγότερο ή περισσότερο.

Επιδημιολογία

Όσον αφορά τους αιτιολογικούς οργανισμούς, υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία παθογόνων μικροβίων που προκαλούν κερατίτιδες, που καθορίζονται από τις κλιματικές συνθήκες, από κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες, την ύπαρξη ή όχι τραύματος στον κερατοειδή, καθώς επίσης και από τη χρήση ή όχι φακών επαφής. Στα τροπικά κλίματα, η λοίμωξη του κερατοειδούς από μύκητες, που συχνά επίσης συνδέεται με τραυματισμό σε άτομα που απασχολούνται στον τομέα της γεωργίας, είναι μια σημαντική αιτία. Στις εύκρατες χώρες, όπως η χώρα μας, η βακτηριακή κερατίτιδα είναι η πιο κοινή αιτία, αν και υπάρχουν περιπτώσεις ακανθαμοιβάδας (σε χρήστες φακών επαφής), ή και μυκητιασικής κερατίτιδας. Μικτές λοιμώξεις (όταν δηλαδή δεν είναι μόνο ένα το μικροβιακό αίτιο)  που προκαλούν κερατίτιδα μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στην κλινική εικόνα και να κάνουν τη διαχείριση του περιστατικού πιο δύσκολη. Στην πλειονότητα ωστόσο των περιπτώσεων υπάρχει ένας σαφώς αναγνωρίσιμος παράγοντας κινδύνου για τη μόλυνση. Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες δυτικές χώρες, η κακή χρήση των φακών επαφής αποτελεί σήμερα τον πιο σημαντικό κίνδυνο για όλες τις μορφές της μικροβιακής κερατίτιδας. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου είναι η νόσος της οφθαλμικής επιφάνειας, ένα τραύμα, μια χειρουργική επέμβαση, καθώς επίσης και η χρήση τοπικών σταγόνων στεροειδών (κορτιζόνης).

Διάγνωση

Θα πρέπει να ληφθεί από τον γιατρό ένα προσεκτικό ιστορικό για τον εντοπισμό δυνητικών παραγόντων κινδύνου για τη λοίμωξη, ιδιαίτερα το ιστορικό της πρόσφατης χρήσης φακών επαφής ή τα ταξίδια στο εξωτερικό. Η κακή υγιεινή των φακών, το κολύμπι, το ντους και το πλύσιμο του προσώπου με φακούς επαφής, ή το τραύμα του κερατοειδούς που περιλαμβάνει μολυσμένο νερό ή σκόνη είναι ιδιαίτεροι κίνδυνοι για τη μόλυνση από ακανθαμοιβάδα. Με βάση τα κλινικά σημεία και συμπτώματα συχνά δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε αξιόπιστα τους διαφορετικούς υπεύθυνους μικροοργανισμούς. Ορισμένα χαρακτηριστικά, όπως η σταδιακή έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να εγείρει την υποψία μιας άτυπης αιτιολογίας.

Όποτε αυτό είναι δυνατόν, η ταυτοποίηση του αιτιολογικού παράγοντα θα πρέπει να διερευνηθεί με τη συλλογή δειγμάτων από το μάτι για μικροσκοπικό εργαστηριακό έλεγχο και καλλιέργειες. Αν οι φακοί επαφής και το διάλυμα φροντίδας των φακών επαφής είναι διαθέσιμα θα πρέπει επίσης να αποστέλλονται για καλλιέργεια. Το μικροβιολογικό εργαστήριο επίσης είναι σε θέση να μας δώσει αντιβιόγραμμα ευαισθησίας σε αντιβιοτικά, πάνω στα οποία θα στηριχτεί η αγωγή. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί βιοψία κερατοειδούς ή η τεχνική της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) για την ανίχνευση του παθογόνου μικροοργανισμού.

Θεραπεία κερατίτιδος

Αυτή γίνεται με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας.

Γράφει ο Δρ. Κων/νος Καραμπάτσας, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, Επίκουρος Καθηγητής Οφθαλμολογίας, ειδικός στις παθήσεις κερατοειδούς.