Βλεφαρίτιδα

Υπάρχουν διάφορες πιθανές αιτίες που προκαλούν βλεφαρίτιδα, και τρείς τύποι βλεφαρίτιδος, ανάλογα με το ποιο σημείο ακριβώς στο χείλος του βλεφάρου εντοπίζεται η φλεγμονή

• Η σμηγματορροϊκή βλεφαρίτιδα εμφανίζεται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας συνοδεύει και διάφορες δερματολογικές παθήσεις όπως η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα του προσώπου και του τριχωτού της κεφαλής (με λιπώδες δέρμα και ελαιώδεις εκκρίσεις στις βλεφαρίδες) και η ροδόχρους ακμή, στην οποία παρατηρούνται ορατά διεσταλμένα μικροαγγεία στο πρόσωπο και ιδιαίτερα στη μύτη.

• Η πρόσθια σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα απαντάται σε νεότερους ασθενείς, λόγω επιμόλυνσης της περιοχής των βλεφάρων από μικρόβια (σταφυλόκοκκος), μύκητες ή παράσιτα (demodex) που αναπτύσσονται εκεί. Η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός των βακτηρίων γύρω από τις ρίζες των βλεφαρίδων μπορεί να δημιουργήσουν μια λεπτή κρούστα, σαν πιτυρίδα, γύρω από τις βλεφαρίδες.

• Τέλος, η οπίσθια βλεφαρίτιδα ή μεϊβομιανίτιδα. Πρόκειται για μια πολύ συχνή πάθηση που οφείλεται σε δυσλειτουργία των (μεϊβομιανών) αδένων των βλεφάρων, οι οποίοι βρίσκονται εντός των βλεφάρων και τα ανοίγματα τους καταλήγουν πίσω ακριβώς από τις ρίζες των βλεφαρίδων. Οι αδένες αυτοί παράγουν σμήγμα το οποίο σχηματίζει την λιπώδη στοιβάδα των δακρύων. Χωρίς τη στοιβάδα αυτή, τα δάκρυά μας είναι ασταθή, εξατμίζονται εύκολα και έτσι δημιουργείται ξηροφθαλμία και αισθανόμαστε ξηρότητα όταν οι αδένες αυτοί δυσλειτουργούν ή όταν πώματα στερεών εκκριμάτων φράσσουν τα ανοίγματά τους. Η χρόνια ξηροφθαλμία έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία φλεγμονής, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπλοκές στην ποιότητα ζωής και την όραση των πασχόντων, προκαλώντας διακυμάνσεις της όρασης, ερυθρότητα στα μάτια, τσούξιμο και αντανακλαστική δακρύρροια. Διάφορες χημικές ουσίες (πχ. μάσκαρα, μακιγιάζ) μπορούν να προκαλέσουν την απόφραξη των μεϊβομιανών αδένων.

Η βλεφαρίτιδα μπορεί να προκαλέσει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα

• Φαγούρα στα βλέφαρα
• Συνεχής ερεθισμός, ή αίσθημα ‘καύσου’
• Αίσθημα ‘βάρους’ στα μάτια
• Αίσθημα ξένου σώματος (‘άμμου’) στα μάτια
• Ξηροφθαλμία
• Πιτυρίδα / φολίδες στις βλεφαρίδες
• Απώλεια βλεφαρίδων
• Ερυθρότητα και οίδημα (πρήξιμο) στο χείλος των βλεφάρων
• Κόκκινα, ερεθισμένα μάτια
• Κριθαράκια ή χαλάζια (κύστεις) στα βλέφαρα
• Θολή όραση κατά διαστήματα (κυρίως το βράδυ, στην τηλεόραση ή στην οθόνη του υπολογιστή)
• Διαρκής ερεθισμός από τα φλεγμαίνοντα βλέφαρα μπορεί να οδηγήσει σε λευκές στρογγυλές θολερότητες εκεί όπου τα βλέφαρα τέμνουν τον κερατοειδή με ανοιχτό μάτι, με συνακόλουθη θόλωση της περιφέρειας του κερατοειδή

Η βλεφαρίτιδα είναι συχνά μια χρόνια πάθηση, αλλά μπορεί να ελεγχθεί με ένα συνδυασμό θεραπευτικών σχημάτων (δείτε πιο κάτω) ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασής σας. Ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει σχετικά με το ποιο θεραπευτικό σχήμα είναι το πιο κατάλληλο για την περίπτωσή σας.

Γενικά πάντως, το πιο σημαντικό και βασικό μέρος της αγωγής είναι πάντοτε η υγιεινή των βλεφάρων, δηλαδή ο καθαρισμός των βλεφάρων και βλεφαρίδων με τον τρόπο που θα σας υποδειχθεί ώστε να αφαιρεθούν οι ερεθιστικές ουσίες που δημιουργούν τον φαύλο κύκλο της βλεφαρίτιδας.

Ο ακόλουθος συνδυασμός θεραπειών χρησιμοποιείται, ανάλογα με την περίπτωση. Όλα τα θεραπευτικά μέσα που αναφέρονται έχουν τη σημασία τους και επικουρικά το ένα στο άλλο, θα σας βοηθήσουν να απαλλαγείτε από το πρόβλημά σας.

1. Θερμές κομπρέσες

Η κύρια μέθοδος αγωγής της βλεφαρίτιδας είναι οι ζεστές κομπρέσες. Η θερμότητα τοπικά στα βλέφαρα, δρα πάρα πολύ αποτελεσματικά στο να ανοίξουν οι πόροι των βλεφαρικών αδένων που έχουν φράξει και να μπορέσει ξανά το λιπώδες έκκριμα που παράγουν, να λιπαίνει την επιφάνεια των ματιών. Επίσης βοηθά στο να μαλακώσει η ‘πιτυρίδα’ των βλεφαρίδων και να είναι πιο εύκολο να απομακρυνθεί με το μασάζ που ακολουθεί.

Η χρήση θερμότητας στα βλέφαρα αποτελεί πολύ σημαντικό μέρος της θεραπείας και δεν πρέπει να παραλείπεται πριν ακολουθήσει το μασάζ.

Οδηγίες για το πώς θα χρησιμοποιείτε τις ζεστές κομπρέσες

Αυτές μπορούν να γίνουν με οποιοδήποτε καθαρό πανάκι ή μια μικρή πετσέτα. Το διπλώνουμε και το βρέχουμε σε ζεστό νερό. Το νερό (εξίσου καλό με το χαμομήλι) είναι τόσο ζεστό όσο το αντέχουμε. Το θερμό επίθεμα τοποθετείται ακριβώς πάνω από τα κλειστά σας βλέφαρα για 5-10 λεπτά. Πολύ γρήγορα θα αισθανθείτε ένα αίσθημα ανακούφισης στα μάτια σας. Με τη θερμότητα και την υγρασία, το έκκριμα των μεϊβομιανών αδένων ρευστοποιείται και αποβάλλεται από τους πόρους. Θα αισθανθούμε σταδιακά το κολλώδες έκκριμα να έχει βγεί πάνω στις βλεφαρίδες μας. Ξαναβρέχουμε το πανί τακτικά ώστε να παραμένει ζεστό και συνεχίζουμε μέχρι να συμπληρώσουμε 5 λεπτά τουλάχιστον.

Εναλλακτικοί τρόποι εφαρμογής θερμότητας στα βλέφαρα

• Όταν κάνετε ντους, αφήστε το ζεστό νερό να τρέξει για τουλάχιστον 1-2 λεπτά πάνω από τα κλειστά σας βλέφαρα. Μετά βάλτε λίγο σαμπουάν μαλλιών (κατά προτίμηση παιδικό) σε μια βρεγμένη πετσετούλα και τρίψτε τα βλέφαρά σας για άλλα 1-2 λεπτά. Ξεπλύνετε μετά το σαμπουάν.
• Αντί για νερό μπορείτε να χρησιμοποιείτε χαμομήλι.
• Ένας άλλος εύκολος τρόπος για να εφαρμόζονται οι κομπρέσες είναι, με τη χρήση στρογγυλών δισκίων από βαμβάκι, αυτά που χρησιμοποιούν οι γυναίκες για ντεμακιγιάζ.

• Αντί για πετσέτες μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια τις ειδικές «θερμαντικές μάσκες» που υπάρχουν στο παραφαμακευτικό εμπόριο και οι οποίες λειτουργούν σαν ‘θερμοφόρα’ στα βλέφαρα και έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν χρειάζεται κανείς να ζεσταίνει νερό.

2. Μασάζ βλεφάρων 

Αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα της πρώτης διαδικασίας δηλαδή της θέρμανσης των βλεφάρων με ζεστές κομπρέσες. Το μασάζ μπορεί να γίνει ενώ εφαρμόζουμε τις ζεστές κομπρέσες, με ελαφρές, κυκλικές κινήσεις, ενώ τα βλέφαρα παραμένουν κλειστά. Πιέστε ελαφριά με τις άκρες των δακτύλων σας στις άκρες των βλεφάρων ακριβώς πάνω από τις βλεφαρίδες. Περιστρέψτε το δάκτυλο ανοδικά στο κατώτερο βλέφαρο κοιτώντας ψηλά, στη συνέχεια, κυλήστε το δάκτυλο καθοδικά στο επάνω βλέφαρο κοιτάζοντας προς τα κάτω.

3. Καθαρισμός βλεφαρίδων

Αμέσως μετά τις ζεστές κομπρέσες, χρησιμοποιώντας σε μία μπατονέτα αραιωμένο σαμπουάν για μωρό (μερικές σταγόνες σε ένα μικρό φλιτζάνι νερό) – κάτι που δεν θα κάψει ή θα ερεθίσει τα μάτια.  Πλένουμε απαλά τις βλεφαρίδες μας. Ξεπλένουμε με άφθονο χλιαρό νερό. Μ’ αυτόν τον τρόπο απομακρύνουμε τα εκκρίματα που επιτυχώς αποβλήθηκαν με τις κομπρέσσες.

Εναλλακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ειδικά καθαριστικά σαμπουάν βλεφάρων (σαν αφρός ξυρίσματος) που κυκλοφορούν και με τα οποία γίνεται μασάζ και καθαρισμός/απολύμανση των εκκρίσεων και των μικροβίων.

Ακόμη πιο πρακτικά ενδεχομένως, είναι τα καθαριστικά οφθαλμομάντηλα μιας χρήσης. Πρόκειται για αποστειρωμένα μαντηλάκια σε ατομική υγιεινή συσκευασία και προορίζονται επίσης για τον καθαρισμό και την φροντίδα βλεφάρων και βλεφαρίδων. Είναι εμποτισμένα με ένα ειδικό απαλυντικό υγρό.

4. Οφθαλμική αλοιφή το βράδυ

Σε κάποιες έντονες βλεφαρίτιδες δίνουμε μια αγωγή με μια κορτιζονούχο αλοιφή σε συνδυασμό με αντιβιοτικό, στην επιφάνεια των βλεφάρων για 10-15 μόνο ημέρες, γιατί ξέρουμε ότι η κορτιζόνη σε χρόνια χρήση μπορεί να προκαλέσει καταρράκτη και να ανεβάσει την πίεση των ματιών. Εφαρμόζετε απαλά μια μικρή ποσότητα στη βάση των βλεφαρίδων πριν τον ύπνο.

Είναι μόνο για περιορισμένη χρήση και εφόσον τα άλλα μέτρα δεν είναι αρκετά, ή για τις περιπτώσεις εκείνες όπου ο οφθαλμίατρος θεωρεί ότι το μικροβιακό στοιχείο χρειάζεται αντιμετώπιση. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο άλλο αντιβιοτικό χωρίς κορτιζόνη, όπως η ερυθρομυκίνη. Αυτή φυσικά, είναι μια απόφαση που θα την πάρει ο οφθαλμίατρός σας.

5. Αντιβιοτικά φάρμακα τύπου τετρακυκλίνης (Vibramycin, Minocin) από το στόμα

Σε κάποιες ιδιαίτερα βαριές περιπτώσεις, είναι απαραίτητη και η χορήγηση αντιβίωσης (τερακυκλίνης) από το στόμα. Συνήθως ξεκινάμε με δόση δύο φορές την ημέρα (από 100 mg το Vibramycin ή από 50 mg το Minocin). Μετά από δύο συνήθως εβδομάδες ελαττώνουμε τη δόση σε μία φορά την ημέρα, για τέσσερις ακόμη εβδομάδες. Όταν το μάτι έχει σταθεροποιηθεί, μπορούμε να δοκιμάσουμε να το σταματήσουμε, συνήθως μετά από διάστημα 6-8 εβδομάδων. Στα παιδιά, σε περιστατικά που επιμένουν, εναλλακτικά των τερακυκλινων (που πρέπει να αποφεύγονται), χορηγείται ερυθρομυκίνη από το στόμα.

6. Tεχνητά δάκρυα

Αυτά είναι απαραίτητα, σε συχνή καθημερινη χρήση, για την αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας που συνυπάρχει σε όλες τις μορφές βλεφαρίτιδoς.

7. Καλή υγιεινή

Επειδή η βλεφαρίτιδα μπορεί να είναι ένα επίμονο πρόβλημα, εκτός από τον προσεκτικό καθαρισμό των βλεφαρίδων σας, θα πρέπει να εφαρμόζετε καλή υγιεινή και στο δέρμα σας για να εμποδίσετε υποτροπές. Το πλύσιμο των μαλλιών, του δέρματος του κεφαλιού και των φρυδιών σας με αντιβακτηριακό σαμπουάν μπορεί επίσης να βοηθήσει στον έλεγχο της βλεφαρίτιδας. Όσοι έχουν ροδόχρου ακμή, μπορούν να δουν βελτίωση και στο δέρμα του προσώπου τους χρησιμοποιώντας μια αλοιφή μετρονιδαζόλης (Robaz) δύο φορές την ημέρα.

8. Οι καλές διατροφικές συνήθειες μπορούν να αποτρέψουν την εμφάνιση ξηροφθαλμίας

Δίαιτα πλούσια σε ωμέγα 3 λιπαρά καθώς επίσης και βιταμίνες και ιχνοστοιχεία βοηθούν στη διατήρηση μιας υγιούς οφθαλμικής επιφάνειας. Αρκετοί ασθενείς με βλεφαρίτιδα επωφελούνται από τη συμπλήρωση της διατροφής τους με ωμέγα-3 λιπαρά. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα βελτιώνουν την ποιότητα και την συνοχή του λιπαρού εκκρίματος που παράγεται από τους μεϊβομιανούς αδένες. Τροφές πλούσιες σε ωμέγα 3 είναι τα ψάρια (κυρίως οι σαρδέλες, ο κολιός το σκουμπρί, ο σολωμός). Βιταμίνες και ιχνοστοιχεία βρίσκονται στα λαχανικά, ενώ σημαντική είναι η ικανοποιητική πρόσληψη βιταμίνης Α με την τροφή. Συμπληρωματικά, η αποφυγή της κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας αλκοόλ (ιδιαίτερα σε ασθενείς με ροδόχρου ακμή) και η αποφυγή του καπνίσματος συμβάλλουν επίσης θετικά.

Σε κάποιες περιπτώσεις ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει συμπληρώματα διατροφής με ωμέγα 3 λιπαρά, καθόσον η λήψη τους βοηθάει ιδιαίτερα σε περιπτώσεις οπισθιας βλεφαρίτιδας (μεϊβομιανίτιδας).

9. Nεότερες θεραπείες

Σε περιπτώσεις χρόνιας βλεφαρίτιδας υπάρχουν κάποιες νεότερες θεραπείες, που πραγματοποιούνται στο ιατρείο, και σκοπό έχουν τη διάνοιξη των πόρων των μεϊβομιανών αδενών και την εξαγωγή του εγκλωβισμένου σμήγματος. Οι θεραπείες αυτές ανακουφίζουν τους ασθενείς και μπορούν να επαναλβανόνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τέτοιου είδους θεραπείες ενδεικτικά είναι η συσκευή Lipiflow, που πραγματοποιεί μηχανικό θερμαντικό μασάζ στα βλέφαρα διανοίγοντας τους μπλοκαρισμένους πόρους των αδένων, και η IPL laser θεραπεία, ιδιαίτερα αποτελεσματική σε περιπτώσεις ροδόχρου ακμής και βλεφαρίτιδος.

                                                                        Lipiflow                                         IPL laser θεραπεία

Η βλεφαρίτιδα είναι συνήθως χρόνια κατάσταση, με υφέσεις και περιστασιακές εξάρσεις των συμπτωμάτων. Ωστόσο είναι δυνατόν να ελεγχθεί με σχετικά απλά θεραπευτικά σχήματα στα οποία όμως μεγάλη σημασία έχει η συμμόρφωση των ασθενών. Με άλλα λόγια δεν πρέπει η θεραπεία να διακόπτεται γρήγορα, μόλις υπάρχει βελτίωση, γιατί τα συμπτώματα επανέρχονται.