Κάπνισμα και ασθένειες των ματιών

Το κάπνισμα συνδέεται άμεσα με πολλές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος. Το κάπνισμα συνδέεται όμως επίσης και με συγκεκριμένες ασθένειες των ματιών.

Πώς το κάπνισμα επηρεάζει τα μάτια;

Οι άνθρωποι που καπνίζουν βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καταρράκτη. Ο καταρράκτης, δηλαδή η θόλωση του φυσικού φακού του ματιού προκαλεί μείωση της μακρινής όρασης, ευαισθησία στο έντονο φως και δυσκολία στην αντίληψη των χρωμάτων. Η χειρουργική επέμβαση είναι η μόνη θεραπευτική επιλογή.
Το κάπνισμα είναι επίσης ένας από τους παράγοντες κινδύνου που εμπλέκονται στην ανάπτυξη ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ). Μελέτες έχουν δείξει ότι τόσο οι ενεργείς όσο και οι πρώην καπνιστές έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ωχροπάθεια έναντι των ανθρώπων που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Η ΗΕΩ έχει δύο μορφές: την ξηρή (που ονομάζεται επίσης ατροφική ΗΕΩ) και την υγρή ΗΕΩ (που ονομάζεται επίσης εξιδρωματική ή νεοαγγειακή). Στη ξηρή εκφύλιση της ωχράς, ο αμφιβληστροειδής χιτώνας του ματιού λεπταίνει σταδιακά. Δεν υπάρχει καμία αποδεδειγμένα αποτελεσματική θεραπεία για αυτό το είδος της εκφυλιστικής νόσου. Στην υγρή μορφή της ΗΕΩ, καινούργια αιμοφόρα αγγεία αναπτύσσονται κάτω από τον αμφιβληστροειδή, από τα αγγεία αυτά διαρρέουν αίμα ή ορώδες υγρό που βλάπτουν την ωχρά κηλίδα (το τμήμα του αμφιβληστροειδούς που είναι υπεύθυνο για την κεντρική μας όραση). Τα είδη της θεραπείας που είναι σήμερα διαθέσιμα για ειδικές μορφές της υγρής ΗΕΩ είναι το απλό λέιζερ, η φωτοδυναμική θεραπεία (συνδυασμός λέιζερ και φαρμακευτικής ουσίας) και η θεραπεία με ειδικές ενδοφθάλμιες ενέσεις (αντι-VGF παράγοντες), που μπορεί να σταθεροποιήσουν την ασθένεια.
Σε διαβητικούς ασθενείς, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία στον αμφιβληστροειδή) είναι πιο σοβαρή στους καπνιστές.
Το οπτικό νεύρο είναι επίσης ευαίσθητο στη ζημία από το κάπνισμα. Άτομα με κακή διατροφή που καπνίζουν πολύ και πίνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ διατρέχουν τον κίνδυνο για την ανάπτυξη ενός τύπου οπτικής νευρίτιδας (που ονομάζεται αμβλυωπία καπνού-αλκοόλ) που προκαλεί απώλεια όρασης. Ορισμένα κληρονομικά προβλήματα του οπτικού νεύρου (πχ η οπτική νευροπάθεια του Leber), επίσης επιδεινώνοται με το κάπνισμα.
Σε μερικούς ασθενείς με νόσο του θυρεοειδούς, στους οποίους υπάρχει επίσης συμμετοχή των ματιών (νόσος του Graves, θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια), το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση του εξόφθαλμου και πιθανή απώλεια της όρασης.
Στα άτομα που πάσχουν από ξηροφθαλμία, ο καπνός είναι ερεθιστικός, επιδεινώνοντας τα συμπτώματα της φαγούρας, του τσουξίματος ή καψίματος στα μάτια, και της υπερβολικής ερεθιστικής δακρύρροιας.

Πώς το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει την υγεία των ματιών εμβρύων και βρεφών;

Ο κίνδυνος βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι πέντε φορές υψηλότερος μεταξύ των παιδιών των οποίων οι μητέρες κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εκτός των άλλων σοβαρών προβλημάτων υγείας που προκαλεί η μηνιγγίτιδα της παιδικής ηλικίας, μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή του κερατοειδούς χιτώνα (κερατίτιδα).
Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνδέεται επίσης με χαμηλό βάρος γέννησης και πρόωρο τοκετό. Στα πρόωρα βρέφη, συχνά χορηγείται θεραπεία οξυγόνου στην θερμοκοιτίδα. Το οξυγόνο όμως μπορεί να προκαλέσει την αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας, που αναλόγως της βαρύτητάς της, μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της όρασης ή τύφλωση.