Γλαύκωμα και στατίνες

Οι στατίνες είναι ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα για τον έλεγχο των αυξημένων επιπέδων χοληστερόλης και για την πρόληψη καρδιαγγειακών επεισοδίων.

Μια πρόσφατη μελέτη όμως έρχεται να προσθέσει στα χαρακτηριστικά αυτών των φαρμάκων μια ιδιότητα που αφορά την υγεία των ματιών επίσης. Συγκεκριμένα φαίνεται ότι οι στατίνες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης πρωτοπαθούς γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας (ΠΓΑΓ) μειώνοντας την ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ) που είναι χαρακτηριστικό του γλαυκώματος, αλλά και ενισχύοντας επίσης τους νευροπροστατευτικούς μηχανισμούς του οφθαλμού.

Υπήρξαν κάποιες μελέτες της προηγούμενης δεκαετίας, που παρείχαν ένδειξη ότι οι στατίνες μειώνουν την ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ) και παρέχουν προστασία στα γαγγλιακά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς, υποδηλώνοντας ότι μπορεί έτσι να παρέχουν προστατευτική δράση έναντι των βλαβών από γλαύκωμα. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν γενικά ασαφή και αντιφατικά και αφορούσαν μόνο ασθενείς με σχετικά σύντομη και όχι μακροχρόνια χρήση στατινών.

Υπάρχει όμως μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη στο έγκριτο περιοδικό JAMA Ophthalmology, με συντάκτες τους Kang και συν, που επιβεβαιώνει τις προηγούμενες εκτιμήσεις με κατηγορηματικό τρόπο. Αυτή η πληθυσμιακή μελέτη περιλάμβανε ανάλυση 136.782 ασθενών (113.702 γυναίκες, 23.080 άνδρες), όλοι άνω των 40 ετών και χωρίς γλαύκωμα. Κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας παρακολούθησης, τα περιστατικά που ανέπτυξαν γλαύκωμα επιβεβαιώθηκαν από επανεξέταση των ιατρικών αρχείων ανά 2ετία. Κατά τη διάρκεια των ετών παρακολούθησης, οι συγγραφείς εντόπισαν συνολικά 886 επιβεβαιωμένα περιστατικά ανάπτυξης γλαυκώματος (678 γυναίκες και 208 άνδρες), με μέση ηλικία ασθενών τα 68,5 έτη.

Τα σημαντικά συμπεράσματα της μελέτης από την ανάλυση των περιστατικών, είναι τα εξής :

• Κάθε ιστορικό αυξημένων επιπέδων χοληστερόλης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης γλαυκώματος
• Διαπιστώθηκε ότι κάθε αύξηση κατά 20 mg / dL στην ολική τιμή χοληστερόλης στον ορό, συσχετίστηκε με 7% αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης γλαυκώματος (στατιστικά σημαντικό εύρημα).
• Η χρήση στατινών συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο της ανάπτυξης γλαυκώματος.
• Ένα σημαντικό εύρημα αφορούσε την μακροχρόνια χρήση της στατίνης, δηλαδή οι ασθενείς που χρησιμοποίησαν στατίνες για 5 ή περισσότερα χρόνια είχαν 21% χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης γλαυκώματος σε σύγκριση με ασθενείς που δεν είχαν χρησιμοποιήσει ποτέ στατίνες.

Επιδράσεις των στατινών στο γλαύκωμα

Φαίνεται ότι οι στατίνες φαρμακολογικά επηρεάζουν τις δραστηριότητες της μυοσίνης II, της τριφωσφατάσης, της αδενοσίνης και της κινάσης Ρ στον δικτυωτό σχηματισμό (trabeculem),  αυξάνοντας την παραγωγή νιτρικού οξειδίου και την απορροή του υδατοειδούς υγρού από τον οφθαλμό. Έτσι, αφενός ελαττώνεται η ενδοφθάλμια πίεση, αφετέρου η μεγαλύτερη παραγωγή νιτρικού οξειδίου αυξάνει τη ροή του αίματος στο οπτικό νεύρο, σύμφωνα με τους ερευνητές. Επιπρόσθετα υπάρχουν από τη λήψη στατινών και νευροπροστατευτικά αποτελέσματα που προστατεύουν τα γαγγλιακά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς.

Με βάση τα αποτελέσματά τους, οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα: “Μεταξύ των ενηλίκων ηλικίας 40 ετών και άνω, υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης στον ορό συσχετίζονταν με υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης γλαυκώματος, ενώ 5 ή περισσότερα χρόνια χρήσης στατινών -σε σύγκριση με μή χρήση- συσχετίζονταν με χαμηλότερο κίνδυνο γλαυκώματος”

Πηγή : JAMA Ophthalmol. 2019, Jae H. Kang et al.

https://jamanetwork.com/journals/jamaophthalmology/article-abstract/2732293?resultClick=1